- Tramrails  
- Bovenleiding 
- Remise 
- Lantarenpaal bouwpakket  
- Busch tramoverweg 
- Overig   
  

De gebruikte railssoort is Roco Line (zonder bedding) 2,5 mm (code 100). Deze rails is vergeleken met andere soorten zeer goedkoop en het is makkelijker in te bedden. Tevens bestaan er meterrailsen die flexibeler zijn als gewone meterrailsen. Ook is in deze serie een industrie boog aanwezig van 25cm. Ideaal voor bochten, want de minimum radius is vastgesteld op 25cm. Dit heeft een voordeel, want al het materieel rijdt er vloeiend door heen en de bochten liggen beter, dan wanneer je ze uit meterrailsen legt. 

Over het bouwen van het spoor heb ik zelf lang nagedacht en geexperimenteerd, tot ik een bruikbare methode had gevonden. De wegen moeten dus hoger liggen als de rails zelf. Om dit op te lossen heb ik een tweede plaat (MDF 4mm) op de bestaande bodemplaat gelegd waar de wegen en bebouwing moest komen. De plekken waar de rails zou komen, heb ik van te voren uitgezaagd, waardoor het een soort puzzel is geworden. Het straatspoor werd in de open stukken gelegd en het gat tussen de railkoppen en de weg werd gevuld met gips (zie figuur 1). 

(figuur 1) 

Zorg wel dat de railkop iets boven het asfalt uitsteekt, zodat je de rails nog kan schoonmaken. Zelf heb ik deze fout wel gemaakt en dat heeft tot nu toe geleid tot een zeer storingsgevoelig traject. Doordat de wielen van de trams breder zijn als de railkop blijven sommige modellen (o.a Lima) weleens aan het gips hangen. Ze schuren als het ware er overheen en dan blijven ze stilstaan omdat ze geen stroom meer krijgen. Met de railkop boven het wegdek heb ik al geprobeerd en het werkt perfect. Deze methode word ook vaak in de modelbouwbladen gegeven. 
Als het gips is gegoten moet het worden gladgeschuurd, zodat de overgang van hout naar gips niet opvalt. Als dit eenmaal is gelukt moet de weg geschilderd worden, dit doe ik met een roller van de Gamma. Zorg dat je de railkop en de binnenzijde ervan goed schoonmaakt, want later kan je daar niet goed meer bij. Als laatste moet het stuk tussen de spoorstaven worden opgevuld. Dit deed ik in het begin met gips, maar tegenwoordig met plasticplaat. Voor de asfaltweg gebruikt ik gladde styreenplaat van een 1 mm. en voor ander soort wegen plastikplaaten van Kibri met klinkers. Deze worden in stroken gesneden die precies tussen de railshouders passen (zie figuur 2). 

(figuur 2) 

Op rechte stukken is dit geen punt, maar in bogen moet er van te voren een soort malletje gemaakt worden. Door een vel papier op de rails te leggen en met het kleinste hamertje tussen de railkoppen in te duwen, krijg je een soort grove afdruk hoe de rails loopt. Met een passer kan je het eventueel verbeteren. Dit malletje knip je uit en trek je over op plastikplaat. Snij het liever te ruim uit, zodat je het later kan bijvijlen. Zo vermijd je dat dat het te smal wordt en dat er gaten onstaat. (één keer raden hoe ik daar achter ben gekomen) 
  
Nu het straatspoor is komen de volgende problemen met het spoor op de vrije baan. Doordat het spoor zo laag mogelijk moest liggen is er geen gebruik gemaakt van een kurkbedding. Dit heeft zijn nadelen, want het ballast loopt niet echt af en het rijden met een tram erover maakt behoorlijk herrie. De straten met bebouwing liggen overal hoger dan de baan, om toch te laten zien dat de tram op een vrije baan rijdt en niet verdiept ligt heb ik gezorgd dat de wegen niet al te dicht in de buurt van het spoor komen. De rand die tussen de hoogteverschillen ontstaat heb ik met wat gips gladgestreken, zodat het niet opvalt (zie figuur 3).  

(figuur 3
Wanneer de rails weer de weg in moet voor een straat of een overweg ligt het automatisch op de goede hoogte. 
  
Mocht je nog stoepen maken, dan moet je rekening houden met alle uitstekende delen van de draaistellen. Omdat de stoep eenmaal hoger ligt als het wegdek, ligt het ook hoger als de spoorstaaf. De tram zal daar aan blijven hangen. Om dit op te lossen moet je een klein stukje stoep overslaan, zodat de tram hier kan paseren (zie figuur 4). 

(figuur 4) 

Je kunt ook de stoep afvijlen tot straathoogte maar uit ervaring kan ik vertellen dat het er niet mooier gaat uitzien en dat de tram er nog steeds op kan blijven hangen. Wat wel een mogelijkheid is, is waar je normaal het gips vult een stukje stoep in zetten (zie figuur 5).  

(figuur 5) 
 
 

	Het kruispunt aan de voorzijde van de baan. Hier zie je dat ik de bocht wat te krap heb uitgesneden en niet overal gelijk is.  Ook zie je hier goed dat de rand is ingegipst.   Ik denk dat het zo opvalt door de gebruikte gipssoort. Op een eerdere baan gebruikte ik roodband of geelband bouwgips. Dat is wat dikker en heeft een langere droogtijd, maar wat als voordeel had dat je de overgang helemaal niet zag. Deze baan is gemaakt met hobbygips van de Bart Smit waar ook gipse figuurtjes mee kunnen gemaakt worden.
	Hier zie je dat ik de stoep heb weggelaten bij de overgang en niet heb opgevuld met een ander stukje stoep. Dit ga ik wel in de toekomst nog vervangen.
	Ook hier zie je weer hoe ik de overgang heb gemaakt. Hier heb ik wel geexperimenteerd met een twee extra railstaven tussen de rails in.
	Duidelijk is hier het hoogteverschil te zien net als bij figuur 3.
	De rechte stukken zijn een stuk beter gelukt en mocht ik het nog niet verteld hebben, gebruik rails met een spoorstaafhoogte van 2,5 mm. Deze komt altijd iets hoger te liggen als het wegdek dan 2,1 mm spoorstaven (deze zitten er net onder).
	Als laatste zie je het hoogteverschil van de voorzijde.

De bovenleiding op de baan is functionerend en alle trams zullen hiernaar omgebouwd worden. Er is voor gekozen om de rails als gezamenlijke minpool te gebruiken en de bovenleidingdraad als pluspool. Het voordeel hiervan is dat de stroomtoevoer een stuk betrouwbaarder is, omdat immers alle wielen de gezamenlijke minpool gebruiken voor stroomafname. Uiteindelijk zal ik de bovenleiding gaan gebruiken voor de digitale aansturing van de baan, maar dat is een plan voor de toekomst.

De masten komen allemaal uit het Sommerfeldt programma en zijn met de bekende schroef en moerverbinding vastgezet. Wel heb ik voor de versteviging een druppel secondenlijm bijgedaan en ze bewegen nu voor geen kant meer. Prima! De rijdraad is ook van Sommerfeldt met een dikte van 0,5mm. De draad is onder spanning aan de masten gesoldeert, zodat de beugels de draad niet meer doordrukken. Er is geen afspanningsinrichting gemaakt, maar de draad tussen de modulebakken trekt alles samen. Deze draad zit als enige niet vast gesoldeerd. De isolatoren die ook in het Sommerfeldtprogramma zitten maken het geheel af. Voor een uitgebreid instructieverslag over bovenleiding verwijs is graag naar de volgende site: http://www.gemeentetramwaelstede.nl

Tot nu toe bevalt de bovenleiding uitstekend en de betrouwbaarheid van de stroomafname is met 100% gestegen. Heeft u wel eens een Lima tram een remise wisselstraat met kruipende snelheid zien rijden? Dat blijkt dus mogelijk te zijn. De bovenleiding is wel kwetsbaar, want snel stoot je ergens tegen aan en dat laat de rijdraad los. Gelukkig is het wel weer te verhelpen met een tipje van de soldeerbout.

De remise is afkomstig uit het Pola programma (wat onlangs overgenomen is door Faller) en past goed binnen de stijl van de bebouwing. Het model zelf zal waarschijnlijk een nieuwe beschildering krijgen, maar daar ben ik nog niet over uit. Het sporenplan is simpel, 4 binnensporen en 2 buitensporen voor het opstellen van trams. Verder is er nog een nepopstelspoor aan de achterzijde en het al eerder beschreven kruisingspoor. 

Het railmateriaal is van Roco samen met Fleischmannwissels. De wissels zijn een aparte variant van de standaard Fleischmann Modelrails, maar dan uitgevoerd met nieuw-zilverprofielen. De keuze op deze wissels was snel gemaakt, want ze hebben een grote afbuigingshoek en ze zijn relatief voordelig. De uitvoering met nieuw-zilverprofielen was een restpatij van een grote duitse treinenzaak en deze heb ik tegen een aardige prijs weten te bemachtigen. 

Omdat de wisseltraten op een relatief klein stuk komen, zijn de wissels ingekort. Meestal voor de wisseltongen en na het hartstuk. Met veel passen en meten ligt het nu eindelijk en het meeste materieel rijd er goed doorheen. Zoals gewoonlijk hebben de Limatrams er moeite mee, maar dat is alleen door de beperkte stroomafname. 

De sporen zijn niet elektrisch van elkaar gescheiden maar worden stroomloos gezet door de wisseltongen. Door het bekende trucje van de fleischmannwissels met het verwijderen van het draadbruggetje, word ervoor gezorgd dat alleen het spoor stroom krijgt als de wissel in de betreffende richting word geschakeld. Tot nu toe functionerend het prima en het scheelt ook een hoop bedrading en extra schakelaars. 

De wissels worden electrisch omgeschakeld met behulp van wisselmotoren van Conrad. Deze motoren zijn ondergronds uitgevoerd en tegen een redelijke prijs verkrijgbaar (6,50 euro). 

Voor de zijstraat van de bioscoop heb ik drie ouderwetse lantarenpalen aangeschaft. Het is een bouwpakket van Viessman die bij Conrad verkrijgbaar is voor 8,99 per stuk. De palen worden geleverd in een plastic zak met toebehoren en beschrijving. Omdat het om een bouwparket gaat zijn alle onderdelen nog niet gespoten, dit moet de koper zelf doen. 
Doordat dit mijn eerste lantarenpaalbouwpakket is wil ik hierover een kleine beschrijving van de bouw geven met wat begeleidende foto's. 

 
 De zijstraat met de nieuwe lantarenpalen 

	Dit is het zakje met de onderdelen van 1 lantarenpaal.		Er is ook een flinke beschrijving meegeleverd hoe je hem moet bouwen.
	Hier zie je alle losse onderdelen, die allemaal nog gespoten moeten worden.		Met wat secondenlijm zit de eerste paal in elkaar en hij ziet er netjes uit.
	Dit is mijn spuitcabine, gemaakt van een IKEA doos (het werkt wel)		2 lantarenpalen zijn al zwart gespoten en mijn airbrush zat opdat moment verstopt.
	Ze zijn af en moeten nog een nachtje drogen.		Omdat mijn compressor resoneert heb ik er een stuk tramrails op gelegd tegen de trillingen.

De bouw van de lantarenpalen is als volgt: 

1 Schuif de sierboog op de mast en zorg dat de kabel er helemaal doorheen is. Lijm of soldeer deze twee delen aan elkaar vast. 

2 Spuit de gehele mast zwart, behalve het voetje en de aansluitklemmen voor het lampje. 

3 Als de mast droog is, kan het lampje in het klemmetje gezet worden. Eerst even de pootjes van het lampje korter knippen, anders past het niet.  

4 Het plastic voetje moet nu aan de mast worden geklemd met daartussen een stuk ontstripte draad voor de min pool. De gehele mast is namelijk stroomgeleidend. 

5 Aan het einde van de min-pool draad moet de bijgeleverde weerstand worden vastgesoldeert. Niet te lang solderen want de weerstand kan niet goed tegen warmte. Als het vast zit, schuif je het stukje krimpkous om de soldering heen en verhit het kort totdat het er goed omheen is gesmolten. 

6 Als het goed is, werkt de lantarenpaal en kan het gat in de baan geboord worden. 

Conclusie 

Voor de prijs/kwaliteit is het een uitstekend bouwpakket, maar zelf ga ik toch de kant en klare variant verder gebruiken. Aangezien er best wel gesoldeerd moet worden, is het af en toe lastig. De fabrieksvariant is maar 5 euro duurder en ik vind het de moeite waard. Maar vind je  knutselen en airbrushen leuk, dan is het zeker een aanrader.  
De bouwparketten zijn zover ik weet alleen bij Conrad verkrijgbaar en bij mij is de bestelling bij hen goed en zeer snel verlopen. 
 

Omdat op mijn baan de tram meerdere malen de weg moet oversteken leek het mij een leuk idee om een overweg te gebruiken. In de duitse steden gebruiken ze vaak een soort voetgangerslicht met een wit bord eromheen. De overweg word bij een naderende tram eerst oranje en dan blijvend rood tot de tram erlangs  is. Dit type overweg word ook wel door de DB gebruikt en daardoor heeft busch er een model van gemaakt (nr 5914). Het betreft wel een model zonder witte omranding en is dus niet meteen geschikt voor in de stad.  
Het idee was om een witte omranding te snijden uit styreenplaat en vervolgens om op de palen te plakken. Doordat de overwegpaal erg klein is, is het een klus om zo precies mogelijk een bord omheen uit te snijden. Maar het resultaat wat je op de grote foto hierboven ziet is erg leuk en past goed binnen de stad. Op dit moment word hij nog handmatig ingeschakeld, maar ik zit er over te denken om het te automatiseren met een lichtsluis of zo iets. 

Om alvast de werking van de overweg te laten zien, heb ik er een klein videofilmje van gemaakt. Klik op de onderstaande link en hij opend automatisch. 

  Videofragment:Tram overweg 3,2mb  
  

Verder zijn de wegen gewoon op de bodemplaat geschilderd met behulp van een roller, nadat er exact is vastgesteld hoe ze gaan lopen. De stoepen zijn van Faller uit een bouwset nummer 597. Voor de eerste module heb ik 6 van deze sets moeten kopen, aangezien ze 7 euro per set zijn ga ik in de toekomst mijn eigen stoepen maken uit styreenplaat. 
Het ballasten is met bruine ballast van Woodland Scenery gedaan en met de bekende houtlijm methode vastgelijmd. Ook het gras is van Woodland, maar dat ga ik nog een beetje bijwerken met een paar andere kleuren. Overigens heb ik nog geen struiken gemaakt,  daarom ziet het er op dit moment nog een beetje kaal uit. 
De huizen zijn van Faller, Pola en Vollmer en zonder wijzigingen gebouwd, volgens de handleiding. Een enkel huis is al geschilderd en de rest volgt nog dit jaar. 

- Terug naar boven 
- Terug naar de startpagina